Stikstof in Rivierenland

Rentmeesterschap 
Statenlid Mulder trapt de avond af met een betoog over de standpunten van de Gelderse SGP-fractie. "Als christenen moeten we de aarde bouwen en bewaren, produceren en tegelijk zorgdragen voor het milieu. Dat alles vanuit goed Bijbels rentmeesterschap. Wat tevens impliceert dat we het stikstofprobleem serieus moeten nemen. Prioriteit is dat de boeren perspectief krijgen." 

In de Provinciale Staten bepleit de SGP dat alle sectoren bijdragen aan emissiereductie. En niet praten óver boeren maar mét boeren. "De plannen moeten in samenspraak met partners worden uitgewerkt in gebiedsprocessen, waarbij de regie bij de provincies ligt. Dan ontstaan gedragen plannen. Opkopen alleen op basis van vrijwilligheid en vooral ook aandacht schenken aan innovatie. En monitor op de werkelijke staat van de natuur.” 

"De manier waarop Van der Wal te werk gaat – daar kunnen wij niet achter staan. Laten we niet teveel op haar veelbesproken stikstofkaart kijken, maar gun ons de ruimte om de emissiereductie op Gelderse wijze aan te pakken. In overleg met álle partijen." De totale stikstofuitstoot moet in 2030 zijn gehalveerd volgens het kabinet. "Dat is niet realistisch. Eerder was 2035 als streefjaar gesteld. De minister moet zo spoedig mogelijk met geld over de brug komen. Pas dan kunnen we samen verder." 

Boerenzoon 
Tweede Kamerlid Roelof Bisschop kent het boerenleven als geen ander, want hij is zelf boerenzoon. "Met eigen ogen zag ik hoe het plan van Eurocommissaris Mansholt leidde tot enorme schaalvergroting en sanering. Daarin schuilt de kern van het huidige stikstofprobleem. De sector heeft ruimte en tijd nodig om de omslag naar verduurzaming te maken. Jazeker, de SGP heeft voor de Stikstofwet in 2020 gestemd. We waren er behoorlijk kritisch over maar vóór stemmen was de minst kwade oplossing om toch onze wensen te kunnen honoreren en als stap om de positie van boeren enigszins te verbeteren. Zo zijn de PAS-melders gelegaliseerd." 

Het moet anders en het kan anders, is de boodschap van een verontwaardigde Bisschop. "De stikstofdoelen zijn onhaalbaar en onbetaalbaar. Op mijn vele werkbezoeken kom ik verbijsterend veel innovaties tegen. Het voorgestelde kabinetsbeleid negeert die grotendeels. Dat maakt verduurzaming onmogelijk. De stikstofplannen missen een compleet integrale aanpak, waarbij industrie en mobiliteit buiten beeld blijven. Het stikstofprobleem wordt eenzijdig bij de agrariërs neergelegd. De communicatie hierover is beroerd: lekken en droppen in plaats van overleg met alle betrokken partijen. En meteen al dreigen met onteigening. Daarvan gaat mijn boerenbloed bruisen! Zorg juist voor een deugdelijk juridisch kader en benut de geboden ruimte in de EU-regels. Waarbij rekening wordt gehouden met sociale en economische aspecten. Erken bewezen innovaties en benut het vakmanschap van de boeren. Kabinet, werk samen met de provincies en werk ze niet tegen. De provincies kennen het gebied hebben soms al grote stappen gezet. Provincies moeten ruimte en budget krijgen om naar eigen inzicht in te zetten op ondersteuning van innovaties en opkoop." 

Ruggengraat 
Gedeputeerde Drenth zegt prima uit de voeten te kunnen met de beoogde 40 procent stikstofreductie in de Gelderse landbouw. "De landbouw en veeteelt in Gelderland levert 100.000 banen op, goed voor 10 procent van de Gelderse economie. Voor ons een net zo belangrijke sector als het toerisme. Boeren vormen de ruggengraat van ons landschap en stimuleren een vitaal landelijk gebied." 

Pas '23 uur voor algemene publicatie' kreeg hij de gewraakte kaart van Van der Wal onder ogen. "Die tekening heeft de provincie direct ingetrokken. Daar kunnen we niet mee uit de voeten. Bij de Gelderse aanpak bekijken we alles in samenhang. Het gaat óók over wonen, werken, waterkwaliteit, klimaat, droogte, recreatie. Economie en ecologie moeten in balans zijn. Dus haal het 'natuurslot' van de economie en stuw de innovaties in de agrarische sector omhoog. De rechter en de minister omarmen ook veel innovaties. Het stikstofprobleem is geen boerenprobleem, want iedereen moet bijdragen. Geef boeren perspectief. Dat mis ik in de brief van minister Staghouwer.” 

De Betuwse boer wordt enigszins gerustgesteld: de stikstofoverschrijding in de Betuwe en Rivierenland is relatief laag, vergeleken met bijvoorbeeld de Veluwe. Een paar procent boven de norm. "In deze regio ligt de sleutel tot emissiereductie vooral bij de binnenvaart en de steenfabrieken langs de rivieren. Betuwse boeren kunnen de generieke regels volgen. Weglopen uit het stikstofdebat helpt niet, want dat biedt geen perspectief. Evenmin als achteroverleunen. Ik wil het kabinet en de minister steunen, en samen optrekken voor een gezond en krachtig Gelderland." 

Stikstofheffing 
Gerrit van Vlastuin, directeur van de Vlastuin Group en van D-Tec, ging brainstormen met de sector.  
Een mogelijke denkrichting is een generieke stikstofheffing op agrarische producten in de supermarkt die wordt uitbetaald aan de boer. De opbrengst van de heffing kan dan worden ingezet om te investeren in innovaties en duurzaamheid.  
"Eén cent per ei meer als compensatie voor 30 procent stikstofreductie. Hetzelfde met een melkprijsstijging van 17 cent. Het is een idee, bedoeld als prikkel." Vanuit de zaal klinkt veel instemming, al zijn er ook de nodige twijfelaars. 
Een vraag vanuit het publiek: of het Rijk niet aast op de grond van de boer? "Die denkrichting kan ik niet volgen", reageert Bisschop. "Er moeten één miljoen huizen worden bijgebouwd. Dat is maar een fractie van het totale landbouwareaal." 
Geen Gelderse boer wordt van zijn erf gejaagd. Dat belooft gedeputeerde Drenth. "Wij sturen alleen op vrijwilligheid. Het eerste contact ligt altijd bij de boer. Twee partijen moeten het eens zijn over de prijs, anders gaat de verkoop niet door." 
Ontkennen van de stikstofmaterie helpt het proces niet verder. Bisschop: "Ja, er bestaat een stikstofprobleem. Want anders zaten jullie hier niet vanavond. Het is feitelijk een juridisch stikstofprobleem. Als je dat ontkent, dan ontneem je het perspectief voor de boeren. Stikstof moet je ook beschouwen in relatie tot christelijk rentmeesterschap." 
Voordat wethouder Marien Klein de avond afsluit met gebed, is het laatste woord aan burgemeester Jan Kottelenberg. Zelf voormalig boer uit Lochem, totdat hij in 2017 het bedrijf overdeed aan zijn dochter. "Ik zou zeggen tegen alle boeren: volg je kop en ga door waarmee je bezig bent. En heb vooral lol in je boerenbestaan. Perspectief ontwikkel je zelf, in je eigen bedrijf."